Μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή (NVLD)

Όλο και πιο συχνά διαβάζουμε για τις μαθησιακές δυσκολίες και οι επιστήμονες πολλών πεδίων προσπαθούν να τις μελετήσουν και να τις κατανοήσουν σε βάθος ώστε να προτείνουν τρόπους αντιμετώπισης. Στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστεί μια λιγότερο γνωστή διαταραχή, η Μη λεκτική μαθησιακή διαταραχή (NVLD). Το άρθρο προσπαθεί να δώσει μια σύντομη περιγραφή με απλό και κατανοητό τρόπο, καθώς και να παρουσιάσει κάποιες προτάσεις αντιμετώπισης σύμφωνα με την σύγχρονη βιβλιογραφία. 

Οι Μη-Λεκτικές Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (ΜΛΕΜΔ) είναι μία από τις υπο-ομάδες της ετερογενούς κατηγορίας των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών. Τα στοιχεία για τις ΜΛΕΜΔ είναι περιορισμένα διεθνώς, ενώ στην Ελλάδα η κατηγορία είναι ελάχιστα γνωστή.

Τόσο οι διαταραχές μάθησης όσο και συμπεριφοράς μελετώνται σε μεγαλύτερο βάθος και έτσι γνωρίζουμε περισσότερα γι' αυτές και πώς να βοηθήσουμε όσους τις έχουν. Ακόμα κι έτσι, υπάρχουν διαταραχές που είναι περισσότερο γνωστές και μελετημένες από άλλες, όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σήμερα θα μιλήσουμε για μια διαταραχή που είναι λιγότερο γνωστή και μελετημένη, αλλά εξακολουθεί να επηρεάζει μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Όπως και στο προηγούμενο άρθρο, θα μιλήσουμε για τα χαρακτηριστικά της και στη συνέχεια θα δώσουμε μερικές απλές συμβουλές και συστάσεις για την παρέμβαση του εκπαιδευτικού στην τάξη, βελτιώνοντας έτσι την ένταξη αυτών των μαθητών στην ομάδα.

Η Μη Λεκτική Μαθησιακή Διαταραχή είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει την ικανότητα του παιδιού να αντιλαμβάνεται, να εκφράζει και να κατανοεί μη γλωσσικές ενδείξεις. Μέχρι σήμερα είναι μία από τις λιγότερο γνωστές και μελετημένες διαταραχές. Σε τέτοιο βαθμό που δεν περιλαμβάνεται στο DSM-V ή στο ICD-10 και δεν αναμένεται να συμπεριληφθεί σε μελλοντικές εκδόσεις. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι οι δυσκολίες στην αντιμετώπιση νέων καταστάσεων, κινητικές δυσκολίες, σωστή ανάπτυξη στη γλώσσα και τη σκέψη, δυσκολίες στον χωρικό προσανατολισμό, ελλείψεις στην κοινωνική νόηση, προβλήματα στη μη λεκτική επικοινωνία και στην κατανόηση προφορικού ή γραπτού λόγου.

Το πρώτο βήμα είναι να κατανοήσουμε ότι ένα άτομο έχει μια συγκεκριμένη δυσκολία. Το γεγονός ότι είναι αργός, ότι γράφει με σχεδόν δυσανάγνωστο τρόπο αλλά στη συνέχεια δείχνει ότι μαθαίνει και ότι "όταν θέλει" κάνει πράγματα, δεν αποτελεί προκλητική στάση απέναντι στον/στην εκπαιδευτικό.

Τα περισσότερα από τα μέτρα παρέμβασης στο σχολείο είναι στην πραγματικότητα προσαρμοστικά μέτρα και, ως εκ τούτου, δεν απαιτούν σημαντική προσαρμογή του προγράμματος σπουδών, επειδή τα περισσότερα παιδιά με NVLD μπορούν να αντιμετωπίσουν τους ίδιους στόχους με τους συνομηλίκους τους. Τα μέτρα παρέμβασης έχουν ως εξής:

Αλλάξτε το τετράδιο και τον τύπο του χαρτιού:

Η γραφή και ο προσανατολισμός στο φύλλο χαρτιού είναι ένα από τα αδύνατα σημεία τους. Ένα πρώτο βήμα θα ήταν η αλλαγή του τύπου του χαρτιού και του σχεδίου.

Φαίνεται ότι τα καρό φύλλα είναι αντιπαραγωγικά για τα παιδιά με NVLD. Αντίθετα, προτιμούν τα τετράδια μονής γραμμής. Το ίδιο ισχύει και για το τετράδιο: φαίνεται ότι τα τετράδια με μικρότερο μέγεθος (Β5) και με συρραφή είναι πιο ευνοϊκά για τα παιδιά με NVLD από ό,τι άλλες μορφές βιβλιοδεσίας.

Παρέχετε οπτικές ενδείξεις στο τετράδιο:

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η γραφή και ο προσανατολισμός στο φύλλο χαρτιού είναι μια από τις αδυναμίες τους. Τα φύλλα φαίνονται χαοτικά: δεν τηρούν τα περιθώρια, οι πληροφορίες δεν κατανέμονται με ισορροπημένο τρόπο, οι αριθμοί των μαθηματικών πράξεων δεν τοποθετούνται με τάξη κ.λπ.

Για το λόγο αυτό, μπορείτε να τους βοηθήσετε με οπτικές ενδείξεις στο φύλλο ή στο τετράδιο. Παραδείγματα:

Σημειώστε με ένα βέλος πού πρέπει να αρχίσουν να γράφουν την ημερομηνία, στο πάνω μέρος του φύλλου.

Σημειώστε πού να βάλουν τον τίτλο της δραστηριότητας, αφού αφήσουν μια κενή γραμμή.

Σημειώστε το δεξιό περιθώριο του φύλλου χαρτιού, ώστε να μην το προσπεράσει γράφοντας.

Σημειώστε το αριστερό περιθώριο του φύλλου, ώστε όλες οι γραμμές να ξεκινούν από το ίδιο σημείο.

Για να βελτιώσετε τον δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα:

Δεν έχουν βρεθεί πραγματικά αποτελεσματικές φόρμουλες για τη βελτίωση αυτής της πτυχής, αλλά ο στόχος είναι ο γραφικός χαρακτήρας να μπορεί να γίνει κατανοητός από τους άλλους. Επομένως, η αλλαγή του οργάνου γραφής θα μπορούσε να ωφελήσει τη βελτίωση του γραφικού τους χαρακτήρα κάνοντάς τον πιο ευανάγνωστο. Ορισμένα παιδιά βελτιώνουν τον γραφικό τους χαρακτήρα με στυλό με υγρό μελάνι ή με μαλακότερο μολύβι.

Ένα άλλο μέτρο είναι η επιλογή "χώρων καλής γραφής", δηλαδή η επισήμανση στο φύλλο χαρτιού κάποιων γραμμών (25 % του συνολικού φύλλου χαρτιού) όπου πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα να γράψουν με τον καλύτερο δυνατό γραφικό χαρακτήρα επιβραδύνοντας την ταχύτητα. Αυτό μπορεί να συμπληρωθεί με ασκήσεις γραφής.

Ελέγξτε την ποσότητα των εργασιών για το σπίτι με μολύβι και χαρτί:

Η βραδύτητα στη γραφή είναι μια άλλη αδυναμία των παιδιών με NVLD. Σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά αυτά ξοδεύουν υπερδιπλάσιο χρόνο σε σχέση με τους άλλους μαθητές σε εργασίες για το σπίτι "με μολύβι και χαρτί". Για το λόγο αυτό, μπορούν να επιλεγούν μέτρα όπως η μη αντιγραφή των δηλώσεων των ασκήσεων, η πρόταση εργασιών ακρόασης, ανάγνωσης ή ομιλίας, η εκτέλεση ορισμένων εργασιών με επεξεργαστή κειμένου και η αλλαγή της μορφής των ερωτήσεων έκθεσης στο διαγώνισμα σε πιο γρήγορες, όπως η πολλαπλή επιλογή ή η σύνδεση με βέλη.

Τα τελευταία μπορούν να συμπληρωθούν με την προσαρμογή της διαδικασίας αξιολόγησης. Οι γραπτές εξετάσεις επηρεάζουν ένα από τα συμπτώματα-στόχους των παιδιών με NVLD. Ως εκ τούτου, όποτε είναι δυνατόν, μπορεί να προταθεί προφορική αξιολόγηση. Αυτή η διαδικασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για θέματα με πιο εννοιολογικό περιεχόμενο.

Αντιμετώπιση συγκρούσεων με άλλα παιδιά:

Ένα άλλο από τα συμπτώματα-στόχους της NVLD είναι η δυσκολία στη σωστή ερμηνεία των μη λεκτικών ενδείξεων κατά την προσωπική επικοινωνία και αλληλεπίδραση. Αυτό, στην πράξη, δημιουργεί προβλήματα και συγκρούσεις με άλλα παιδιά: είναι σύνηθες τα παιδιά με NVLD να μην ξέρουν πώς να ερμηνεύσουν ορισμένα σήματα (χειρονομίες, βλέμματα συνενοχής, αστεία...) ή, στις χειρότερες περιπτώσεις, να τα παρερμηνεύουν ως κοροϊδία, περιφρόνηση ή έλλειψη σεβασμού. Με τη σειρά τους, οι ίδιες αυτές δυσκολίες ενθαρρύνουν τα παιδιά με NVLD να τα πειράζουν και να τα κοροϊδεύουν.

Ως εκ τούτου, ένα πολύ σημαντικό μέτρο είναι να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτού του είδους τις συγκρούσεις και να βοηθήσουμε, στο μέτρο του δυνατού, τόσο στη σωστή ερμηνεία αυτών των ενδείξεων όσο και στην αποφυγή και προστασία τους από τα πειράγματα ή την ασέβεια.

Βιβλιογραφία:

Asociación Nacional afectados por el Trastorno de Aprendizaje No Verbal. (2017, 24 enero). El TANV en el aula. TANV España. https://www.tanv.es/tanv-y-la-escuela/

TANV. (2019). https://www.orientacionandujar.es/2019/10/15/trastorno-del-aprendizaje-no-verbal-t-a-n-v/.

Επιμέλεια άρθρου: Javier Montalvo, εθελοντής στο πρόγραμμα Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης