Φένια Χατζάκου, χορεύτρια

Συνέντευξη για το θέμα "Τέχνες και πολιτισμός σε.. καραντίνα"

Καλλιτέχνες και δημιουργοί απαντούν...

• Τι είδους προκλήσεις πιστεύετε ότι έχουν να αντιμετωπίσουν οι καλλιτέχνες αυτήν την περίοδο;

Θα έλεγα ότι από τις πιο έντονες προκλήσεις είναι, ότι βιώνουμε μια διαδικασία ‘μετάλλαξης’ του επαγγέλματος μας. Η φύση του χορού αλλάζει και καλούμαστε να συμμετέχουμε σε αυτή την πορεία επικαλούμενοι την προσαρμοστική μας ικανότητα. Αυτό που με απασχολεί είναι, ότι ο καιρός περνάει και αρχίζουμε να εξοικειωνόμαστε με μια κατάσταση που μέχρι τώρα θεωρούσαμε παροδική. Τα σώματά μας υπακούουν στην περιορισμένη έκφραση στον χώρο (1,5 μ. απόσταση από κάθε χορευτή και σε περίπτωση έντονης άσκησης, πάμε στα 6μ), στην απουσία επαφής, στην αδυναμία μετά-κίνησης και συν-κίνησης με άλλους χορευτές, και σε πολλούς άλλους περιορισμούς που αφυδατώνουν την καλλιτεχνική δημιουργία και έκφραση. Από την άλλη, η συνθήκη αυτή δημιουργεί νέες οπτικές σύλληψης και σύνθεσης του χώρου και ενεργοποιεί την χορευτική κοινότητα να επαναπροσδιορίσει τα εργαλεία που μέχρι τώρα είχε καλλιεργήσει. Η πορεία που διανύουμε απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια να αντιληφθούμε νέους τρόπους που το σώμα θα συνεχίσει να αλληλεπιδρά σε ένα καινούργιο πλαίσιο ιδεών και πρακτικών. Παρά την επιζητούμενη ‘αφαίρεση’, η ανάγκη για έρευνα μπορεί να δημιουργήσει νέες προοπτικές ύπαρξης και αλληλεπίδρασης στον χώρο.

• Παρά τις προκλήσεις που φέρνει αυτή η κατάσταση, υπάρχουν θετικά αποτελέσματα που έχουν συμβεί σε εσάς;
  
  

Στην προηγούμενη ερώτηση αναφέρθηκα στην αναγκαιότητα μιας συντονισμένης προσπάθειας για την εξερεύνηση των νέων προοπτικών στον κλάδο του χορού. Παρά τον προσωπικό αγώνα που βιώνει ο καθένας για να κρατήσει την ακεραιότητα της ταυτότητάς του και την δύναμη της έκφρασής του, εάν δεν υποστηρίζεται από το εκάστοτε σύστημα που πλαισιώνεται, τότε συναντά εμπόδια που υπογραμμίζουν τις προβληματικές και τις ελλείψεις του ίδιου του συστήματος.

Έχω την τύχη να εργάζομαι ως χορεύτρια σε ένα από τα κρατικά θέατρα της Γερμανίας. Αν και οι καλλιτεχνικές παραστάσεις έχουν σταματήσει εδώ και τέσσερις μήνες, συνεχίζουμε να κάνουμε πρόβες και training, καθώς βάσει πρωτοκόλλου υποβαλλόμαστε ανά 4ήμερο σε έλεγχο  COVID-19 (rapid tests), προκειμένου να συνεχίσουμε να ασκούμε το επάγγελμά μας. Βρίσκομαι στην ευνοϊκή θέση όπου το περιβάλλον, μέσα σε μια περίοδο πανανθρώπινης κρίσης, υποστηρίζει τον καλλιτέχνη έμπρακτα να συνεχίσει να βρίσκεται σε επαφή με το επάγγελμά του. Είναι θετικό που έχω αυτή την δυνατότητα, ενώ αναλογίζομαι συναδέλφους μου σε άλλα κρατικά συστήματα που χρειάζεται να παλέψουν το ίδιο το σύστημα για να διεκδικήσουν την ταυτότητά τους και το εργασιακό τους δικαίωμα.

• Μπορεί η τέχνη να “περάσει” σε μια digital εποχή;

Μπορεί και έχει ήδη περάσει. Αλλά εδώ είναι το σημείο που γεννιούνται τα ερωτηματικά. Πόσο ολοκληρωμένη είναι η αλληλεπίδραση αυτή; Κατά πόσο αλλοιώνεται ο χαρακτήρας της; Είναι ικανή να αντικαταστήσει τη φυσική παρουσία συνύπαρξης του έργου και του θεατή στο εδώ και τώρα;

Σίγουρα η συνθήκη επέτρεψε ένα μεγάλο όγκο καλλιτεχνικού υλικού να προβληθεί στο κοινό. Οι χρήστες είχαν την δυνατότητα να παρακολουθήσουν πρεμιέρες έργων που δεν πρόλαβαν να παιχτούν, όπως επίσης και να παρακολουθήσουν μαθήματα, σεμινάρια, μέχρι και ακροάσεις χορού. Προσωπικά, μπήκα στην διαδικασία να προσφέρω σεμινάρια χορού online και βρέθηκα αντιμέτωπη με μια συνθήκη που είχε πολλά να μου δώσει, χωρίς όμως να είναι αρκετή. Η δισδιάστατη έκθεση των σωμάτων, η απουσία επαφής, ακόμη και η απουσία οσμής των σωμάτων έλειπαν από αυτά που είχα συνηθίσει να αισθάνομαι όταν βρίσκομαι σε ένα στούντιο χορού. Άρα, η τέχνη του χορού μπορεί να προσαρμοστεί στην digital εποχή αλλά δεν συγκρίνεται με την βιωματική εμπειρία που προσφέρει όταν ο διάλογος είναι φυσικός.

• Σε ένα πλαίσιο κοινωνικής απομόνωσης και υγειονομικής κρίσης, ποιος κατά τη γνώμη σας είναι ο ρόλος των τεχνών και του πολιτισμού στη ζωή των ανθρώπων;
  
  

Ιστορικά ο ρόλος τους ήταν, και θα είναι, συνυφασμένος με τις υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες. Ένας χώρος που επιτρέπει στον άνθρωπο να μελετά και να εξετάζει την δοσμένη πραγματικότητα, θέτοντας ερωτηματικά στην πορεία της ιστορικής και κοινωνικής του εξέλιξης. Ας μην ξεχνάμε όμως οτι οι τέχνες και ο πολιτισμός εκπληρώνουν την αποστολή τους μόνο μέσω της ενεργής συμμετοχής του ανθρώπου, δεν είναι δηλαδή αυθύπαρκτες. Για παράδειγμα, μια παράσταση χορού, χρειάζεται τουλάχιστον έναν θεατή ως αποδέκτη της δράσης για να τελέσει τον μετοχικό και βιωματικό της χαρακτήτα. Άρα, άπτεται σε εμάς τους ίδιους να αναζητήσουμε την αλληλεπίδραση με την Τέχνη. Να αναζητήσουμε τον ελεύθερο χώρο που θα αιωρηθούμε ελεύθερα, θα ακούσουμε διαφορετικές απόψεις, θα σεβαστούμε τον άλλο και θα οραματιστούμε μια παιδεία καλύτερη.

• Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η «επόμενη μέρα»;

Θα είναι αποτέλεσμα της στάσης μας στο σήμερα. Συνεχίζω να αφουγκράζομαι και να σέβομαι την δύναμη του τώρα.

• Το δικό σας μήνυμα/σχόλιο από την προσωπική σας εμπειρία ως καλλιτέχνης...
  
  

Αυτό που με έχει βοηθήσει στην προσωπική μου εξέλιξη είναι να μην μένω προσκολλημένη στην ιδιότητα μου ως καλλιτέχνης, να επεκτείνω την πρακτική μου μέσα από άλλες πρακτικές και να αναζητώ την έκθεση σε διαφορετικές φωνές και καταστάσεις. Η απομόνωση δεν είναι λύση.  Πιστεύω ότι μέσα από την επαφή μας με τον άλλο αγγίζουμε τα βάθη της ύπαρξής μας και η ευτυχία μας είναι μέρος της ευτυχίας του άλλου. Η συλλογικότητα έχει δύναμη και μπορεί να γράψει ιστορία. 

• Λίγες πληροφορίες για εσάς...

Ονομάζομαι Φένια Χατζάκου, και είμαι χορεύτρια στην κρατική ομάδα του Braunsweig στην Γερμανία, όπου και κατοικώ.

Έχω εργαστεί ως δασκάλα χορού για χρόνια στην σχολή χορού Diagonal στην Θεσσαλονίκη και επιπλέον είμαι απόφοιτος του Παιδαγωγικού τμήματος Δημοτικής εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.

Αγαπώ την φύση και εκτιμώ τους ανθρώπους με χιούμορ και διάθεση για ζωή.

Σας ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σας!