“Η αξία και το οφέλη της Ψυχικής Ανθεκτικότητας”

Από την Πασχαλίνα Οικονομίδου (MSc Educational Psychology)

Όπως αποδεικνύει η μέχρι σήμερα επιστημονική βιβλιογραφία, ο κάθε ένας ανταποκρίνεται με μοναδικό τρόπο απέναντι σε καταστάσεις κρίσης, ακόμα και αν η συνθήκη στην οποία εκτίθεται είναι ίδια ή παρόμοια. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό αν κανείς σκεφτεί πως τα επίπεδα Ψυχικής Ανθεκτικότητας (Psychological Resilience) ποικίλουν από άτομο σε άτομο, κάτι που φαίνεται να είναι παραπάνω από καθοριστικό για την αντιμετώπιση καθημερινών δυσκολιών και στρεσογόνων καταστάσεων (Stainton et al., 2018). Ως Ψυχική Ανθεκτικότητα (Psychological Resilience) ορίζεται η ικανότητα του ατόμου να σκέφτεται λογικά σε καταστάσεις κρίσης, εμφανίζοντας απροσδόκητα θετικά αποτελέσματα (Haft et al., 2016).

Τα οφέλη της Ψυχικής Ανθεκτικότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη ζωή του ατόμου και ακολουθούν κατηγοριοποιημένα παρακάτω:

• Ενίσχυση της ψυχικής υγείας του ατόμου
  Η Ψυχική Ανθεκτικότητα του ατόμου, είναι άμεσα συνδεδεμένη με περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες σχετίζονται με τη συναισθηματική ευελιξία, την ικανότητα αντιμετώπισης δυσκολιών καθώς και την ικανότητα συναισθηματικής ανάρρωσης (Shi et al., 2019). Σε μελέτη για τις δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας αποδεικνύεται πως οι συνέπειες του τραύματος είναι μεγαλύτερες όταν το παιδί εμφανίζει χαμηλά επίπεδα Ψυχικής Ανθεκτικότητας και κατ’ επέκταση αυξάνεται η πιθανότητα για εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, με ψυχωτικά και καταθλιπτικά συμπτώματα (Campbell-Sills & Stein, 2007· Poole et al., 2017).

• Ενίσχυση της ψυχικής υγείας σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες
  Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ολοένα και αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες και διαταραχές στις τάξεις των τυπικών σχολείων. Οι μαθητές αυτοί έρχονται αντιμέτωποι με διάφορες δυσκολίες και είναι επιρρεπείς στις στρεσογόνες καταστάσεις κατά τη διάρκεια της παιδικής και ενήλικης ζωής τους (Mu et al., 2017). Η ενίσχυση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας βοηθά τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες να αναγνωρίσουν και να επικεντρωθούν στα ταλέντα και τις δυνατότητες τους και όχι στη διαταραχή αυτή κάθε αυτή (Goldstein & Brooks, 2013).
• Ενίσχυση της σωματικής υγείας του ατόμου
  Η δυναμική διαδικασία της Ψυχικής Ανθεκτικότητας έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα βοηθητική στη θετική προσαρμογή χρόνιων νοσημάτων και όχι μόνο. Εμβαθύνοντας, η ενίσχυση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας σε ασθενείς με εκ γενετής καρδιακές διαταραχές, βοηθά όχι μόνο τους ίδιους αλλά και την οικογένεια αυτών (McGrath & Kovacs, 2019). Εξάλλου, οι Ψυχικά Ανθεκτικοί ασθενείς εμφανίζουν θετική λειτουργικότητα, αναρρώνοντας γρηγορότερα από τον πόνο που προκαλείται λόγω νόσου ή χειρουργείου (Coronado et al., 2019· Kim et al., 2018).

Συνοψίζοντας, η Ψυχική Ανθεκτικότητα αποτελεί αυτή καθαυτή προστατευτικό παράγοντα σε διάφορους τομείς της ζωής, εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό μία καλύτερη ποιότητα ζωής για το ίδιο το άτομο. Εξάλλου, και όπως αναφέρει η Aguilar (2018) στόχος δεν είναι απλά η επιβίωση του ατόμου μετά από μία αντιξοότητα, αλλά η ευημερία και πρόοδος αυτού, μέσα από τεχνικές που εμπλέκονται με τα συναισθήματα.

Βιβλιογραφία:

• Aguilar, E. (2018). Emotional Resilience: The missing ingredient. Educational Leadership, 24-30.
• Campbell-Sills, L., & Stein, M. (2007). Prevalence and Psychological Correlates of Complicated. Journal of Traumatic Stress, 20(6). https://doi.org/10.1002/jts
• Coronado, R. A., Henry, A., Pennings, J. S., Haug, C., Vanston, S., Skolasky, R. L., Riley, L. H., Neuman, B. J., Cheng, J. S., Aaronson, O., Devin, C. J., Wegener, S., & Archer, K. R. (2019). Resilience and self-efficacy are protective psychological factors for 12-month outcomes after lumbar spine surgery. The Spine Journal, 19(9), 28–S29. https://doi.org/10.1016/j.spinee.2019.05.070
• Goldstein, S., & Brooks, R. B. (2013). Handbook of resilience in children. In Springer New York Heidelberg Dordrecht London, 43. https://doi.org/10.5860/choice.43-0629
• Haft, S. L., Myers, C. A., & Hoeft, F. (2016). Socio-emotional and cognitive resilience in children with reading disabilities. Current Opinion in Behavioral Sciences., 10, 133-141. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2016.06.005
• Kim, G. M., Lim, J. Y., Kim, E. J., & Park, S. M. (2018). Resilience of patients with chronic diseases: A systematic review. Health and Social Care in the Community, 27(4), 797–807. https://doi.org/10.1111/hsc.12620
• McGrath, L. B., & Kovacs, A. H. (2019). Psychological resilience: Significance for pediatric and adult congenital cardiology. Progress in Pediatric Cardiology, 54. https://doi.org/10.1016/j.ppedcard.2019.101129
• Mu, G. M., Hu, Y., & Wang, Y. (2017). Building resilience of students with disabilities in China: The role of inclusive education teachers. Teaching and Teacher Education, 67, 125–134. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.06.004
• Poole, J. C., Dobson, K. S., & Pusch, D. (2017). Anxiety among adults with a history of childhood adversity: Psychological resilience moderates the indirect effect of emotion dysregulation. Journal of Affective Disorders, 217, 144–152. https://doi.org/10.1016/j.jad.2017.03.047
• Shi, L., Sun, J., Wei, D., & Qiu, J. (2019). Recover from the adversity: functional connectivity basis of psychological resilience. Neuropsychologia, 122(2018), 20–27. https://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2018.12.002
• Stainton, A., Chisholm, K., Kaiser, N., Rosen, M., Upthegrove, R., Ruhrmann, S., & Wood, S. J. (2018). Resilience as a multimodal dynamic process. Early Intervention in Psychiatry, 13(4), 725–732. https://doi.org/10.1111/eip.12726

Η Πασχαλίνα Οικονομίδου είναι νηπιαγωγός με μεταπτυχιακό στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία.

Εργάζεται ως εκπαιδευτικός σε παιδιά με κοινωνικές και μαθησιακές δυσκολίες σε σχολείου του Εδιμβούργου.

Έχει συνεργαστεί με τα Παιδικά Χωριά SOS στο πρόγραμμα ψυχικής ανακούφισης παιδιών προσφύγων. Είναι μέλος της “Σχεδίας στην πόλη” από το 2016.