Άρθρο για τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)

Εισαγωγικό κείμενο: H Διαταραχή Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) απασχολεί ιδιαίτερα εκπαιδευτικούς και γονείς. Ο εθελοντής ESC της ομάδας και φοιτητής ειδικής αγωγής Javier Montalvo επιμελήθηκε το άρθρο που θα διαβάσετε.

Διαταραχή Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)

Επιμέλεια άρθρου: Javier Montalvo, εθελοντής ESC

 

Η διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) προβληματίζει ιδιαίτερα σήμερα εκπαιδευτικούς, ψυχολόγους και γονείς. 

Το παρακάτω άρθρο παρουσιάζει τα κύρια χαρακτηριστικά και τρόπους υποστήριξης των παιδιών με ΔΕΠΥ.

 

Χαρακτηριστικά της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)

Σύμφωνα με το DSM-V, τα χαρακτηριστικά της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας είναι τα εξής:

  1. Τα χαρακτηριστικά της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας επηρεάζουν την απροσεξία και τη συμπεριφορά που μπορεί να είναι υπερκινητική/παρορμητική.
  2. Τα συμπτώματα εμφανίζονται από την ηλικία των 3 ετών και μπορεί να διαρκέσουν μέχρι την ενηλικίωση.
  3. Υπάρχουν τρεις τύποι διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας:

Απροσεξία. Σύμφωνα με το DSM-V, τουλάχιστον 6 συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα για περισσότερους από 6 μήνες, σε σημείο που να είναι ακατάλληλα και να διαταράσσουν την ανάπτυξη:

i. Δυσκολεύεται να δώσει προσοχή στην τάξη και ξεχνά τις σχολικές εργασίες.

ii. Δυσκολεύεται να δώσει προσοχή σε παιχνίδια ή εργασίες στην τάξη.

iii. Δυσκολεύεται να ακούσει όσα του/της εξηγούνται ή του/της λέγονται απευθείας.

iv. Δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις οδηγίες για να ακολουθήσει τις εργασίες του σπιτιού.

v. Έχει οργανωτικά προβλήματα.

vi. Δυσκολεύεται να ξεκινήσει.

Υπερκινητικότητα/ παρορμητικότητα. Σύμφωνα με το DSM-V, τουλάχιστον 6 από τα ακόλουθα συμπτώματα πρέπει να διατηρούνται για τουλάχιστον 6 μήνες, σε σημείο που να είναι ακατάλληλα και να έχουν αναπτυξιακή διαταραχή:

i. Είναι ανήσυχο και δυσκολεύεται να παραμείνει στην καρέκλα του και να στέκεται για ώρες στην τάξη.

ii. Συνεχής κίνηση των ποδιών και των χεριών.

iii. Έχει ανάγκη να βρίσκεται σε συνεχή κίνηση.

iv. Δυσκολεύεται να παίξει ή να ασχοληθεί με δραστηριότητες που παρέχουν κάποια ησυχία.

v. Μιλάει συνεχώς.

vi. Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του για να μιλήσει.

vii. Μιλάει στη μέση άλλων συζητήσεων. 

viii. Συχνά ενεργεί πριν σκεφτεί τι θέλει να κάνει ή να πει.

ix. Κακή πρόβλεψη.

Μικτή

Για να διαγνωστεί η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, πρέπει να πληρούνται τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

 

  • Ορισμένα από τα συμπτώματα που προκαλούν αυτές τις διαταραχές είναι παρόντα πριν από την ηλικία των 7 ετών.
  • Ορισμένες διαταραχές που προκαλούνται από αυτά τα συμπτώματα είναι παρούσες σε δύο ή περισσότερες καταστάσεις (π.χ. στο σχολείο και στο σπίτι).
  • Πρέπει να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις σημαντικής εξασθένησης της κοινωνικής, σχολικής ή επαγγελματικής λειτουργικότητας.
  • Τα συμπτώματα δεν υποδηλώνουν την παρουσία άλλης ψυχικής διαταραχής (π.χ. διαταραχή της διάθεσης, αγχώδης διαταραχή, διασχιστική διαταραχή ή διαταραχή της προσωπικότητας).

Πρωτόκολλα ανίχνευσης και παρέμβασης στην τάξη

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι κάθε αυτόνομη κοινότητα έχει το δικό της πρωτόκολλο, και ανάλογα με το ποιος έχει τις πρώτες υποψίες για το πρόβλημα, θα πρέπει να ακολουθηθεί η μία ή η άλλη εντολή για την έγκαιρη ανίχνευση ή τον αποκλεισμό της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και την αποφυγή έτσι της σχολικής αποτυχίας.

Σύμφωνα με το DOGV (Diario Oficial de la Generalitat Valenciana), το οποίο είναι το επίσημο έγγραφο στο οποίο συμβουλεύτηκα το πρωτόκολλο, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας είναι μια νευροβιολογική διαταραχή που επηρεάζει τόσο τους ενήλικες όσο και τα παιδιά και τους εφήβους. Περιγράφεται ως ένα επίμονο ή συνεχές πρότυπο απροσεξίας ή/και υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας που εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες ή την τυπική ανάπτυξη.

Στο κοινό ΨΉΦΙΣΜΑ της 11ης Δεκεμβρίου 2017, του Περιφερειακού Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας, Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Περιφερειακού Υπουργείου Καθολικής Υγείας και Δημόσιας Υγείας, εκδίδονται οδηγίες για την ανίχνευση και τη φροντίδα των μαθητών που ενδέχεται να έχουν πρόβλημα ψυχικής υγείας. [2017/11874]

Για να συμπληρωθεί η διάγνωση της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, υπάρχει ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται ευρέως σε εξειδικευμένα κέντρα και ονομάζεται MOXO, το οποίο μπορεί να περάσει εξ αποστάσεως, με τον υπολογιστή, με CPT (τεστ συνεχούς προσοχής) που μας επιτρέπουν να δούμε πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος όσον αφορά την προσοχή, τη μνήμη, την παρορμητικότητα κατά την απάντηση σε ερωτήσεις κ.λπ.

Πολλά σχολεία χρησιμοποιούν την εφαρμογή διαλογής AXON SCHOOL. Αγοράζουν μια άδεια για να περάσουν ένα τεστ που διαρκεί περίπου 20 λεπτά σε όλη την τάξη και όποιος κάνει κάτι λάθος, δείχνει ήδη ότι κάτι δεν πάει καλά με τις εκτελεστικές λειτουργίες (που βρίσκονται στον μετωπιαίο λοβό), υπεύθυνες για τον έλεγχο της μνήμης, της προσοχής και της παρορμητικότητας.

Κατάλληλες στρατηγικές για την παρέμβαση των εκπαιδευτικών

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να έχετε κατά νου όταν εργάζεστε με έναν μαθητή με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας είναι ότι δεν μπορεί να ακολουθήσει τον κανονικό ρυθμό μιας τάξης και, ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να τον προσαρμόσετε έτσι ώστε να μπορεί να είναι μαζί με τους υπόλοιπους μαθητές.

Το κυριότερο που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι οι μαθητές με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας είναι πολύ ανήσυχοι μαθητές και τους είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσουν την προσοχή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, οπότε η πρώτη στρατηγική που μπορεί να προτείνει ο εκπαιδευτικός είναι να μειώσει τη διάρκεια της τάξης.

Για όλους αυτούς τους λόγους, θα προτείνουμε ορισμένες αλλαγές που θεωρούμε ότι είναι ενδιαφέρουσες:

  • Αλλαγές στην εμφάνιση της τάξης:

Μια συμβατική τάξη έχει πολλούς τύπους περισπασμών για έναν μαθητή με ΔΕΠΥ, επομένως, αν θέλουμε να βοηθήσουμε τον μαθητή, θα πρέπει να αλλάξουμε τη διάταξη της τάξης, για παράδειγμα, να βάλουμε τον μαθητή να κάθεται κοντά στον πίνακα χωρίς να έχει τη δυνατότητα να βλέπει το παράθυρο και να περιβάλλεται από τους πιο ήσυχους μαθητές της τάξης. Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι ότι τους είναι δύσκολο να κάθονται ακίνητοι για μεγάλο χρονικό διάστημα, οπότε θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πετάλια όπως αυτά του ποδηλάτου, στερεωμένα στο πάτωμα, ώστε οι μαθητές να μπορούν να κινούν τα πόδια τους ενώ κάθονται και να μην χρειάζεται να σηκώνονται.

  • Αλλαγές στη μεθοδολογία:

Όπως είπαμε προηγουμένως, η μεθοδολογία είναι μία από τις κύριες πτυχές που πρέπει να αλλάξουμε αν θέλουμε ο μαθητής να γνωρίζει την τάξη. Μια από τις κύριες αλλαγές που προτείνουμε είναι η μείωση ή η κατάργηση των εργασιών για το σπίτι, αφού αφού κάθεται όλο το πρωί στην τάξη, το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται ένα παιδί είναι να κάθεται όλο το απόγευμα κάνοντας εργασίες για το σπίτι. Μια άλλη αλλαγή που προτείνουμε είναι ο συνδυασμός πνευματικών και σωματικών εργασιών, να τους προσφέρουμε την ευκαιρία να μπορούν να μετακινούνται μέσα στην τάξη για να κάνουν διάφορες εργασίες, να τους επιτρέπουμε να πηγαίνουν στην τουαλέτα αν χρειαστεί, να αυξάνουμε τον αριθμό των ωρών σωματικής αγωγής....

  • Αλλαγές στην επικοινωνία:

Μια άλλη σημαντική αλλαγή είναι ο τρόπος που επικοινωνούμε με τον μαθητή, καθώς δεν θα μας πει εύκολα τι του συμβαίνει και, επομένως, είναι απαραίτητο να του παρέχουμε τα μέσα για να μπορέσει να το κάνει. Μια άλλη αλλαγή θα ήταν ο τρόπος με τον οποίο δίνουμε τους κανόνες της τάξης, π.χ. τοποθετώντας αφίσες για να τους υπενθυμίζουμε. Ενισχύουμε τη θετική συμπεριφορά με ανταμοιβές αντί για την αρνητική συμπεριφορά με τιμωρία.

  • Τεχνικές χαλάρωσης και διαχείριση του άγχους και του στρες:

Οι τεχνικές χαλάρωσης και η σωματική εργασία βοηθούν στον έλεγχο και τη διοχέτευση της υπερδραστηριότητας, των καταστάσεων διέγερσης, νευρικότητας και άγχους, ευνοούν τα θετικά συναισθήματα και βελτιώνουν την επικοινωνία. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω ασκήσεων χαλάρωσης και αναπνοής, ασκήσεων έκφρασης του σώματος, ψυχοκινητικών ασκήσεων και εξωτερικών δραστηριοτήτων όπως ο αθλητισμός, τα χόμπι και οι κοινωνικοπολιτισμικές δραστηριότητες.

Το μυστικό για τη διδασκαλία αυτών των παιδιών δεν είναι τόσο η μετάδοση γνώσεων σε πρώτη φάση, όσο η διάδοση του ενθουσιασμού, ιδίως μέσω στρατηγικών και περιεχομένου που διεγείρουν, προσαρμόζοντας όσο το δυνατόν περισσότερο τα υλικά αυτά ώστε να διεγείρουν την περιέργειά τους και να αρχίσουν να δίνουν προσοχή. Φυσικά δεν είναι εύκολη υπόθεση, απαιτεί δουλειά, προσπάθεια, επιθυμία και κίνητρα από την πλευρά των εκπαιδευτικών που παρεμβαίνουν στο παιδί, αλλά σε μεγάλο αριθμό περιπτώσεων το παιδί μαθαίνει, ελέγχει τη συμπεριφορά και τις παρορμήσεις του και ενσωματώνεται στη δυναμική της τάξης.

Η παρέμβαση που πρέπει να πραγματοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί είναι ζωτικής σημασίας και εξαιρετικά σημαντική, καθώς στο σχολείο θα εμφανιστούν στο παιδί ορισμένες συμπεριφορές χαρακτηριστικές της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, γι' αυτό είναι απαραίτητο οι εκπαιδευτικοί να έχουν πλήρη επίγνωση των συμπτωμάτων ή των χαρακτηριστικών που τη συνοδεύουν και πώς πρέπει να χρησιμοποιούν τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους για την επίλυση των προβλημάτων.

 

Βιβλιογραφία, πηγές