“Είναι δύσκολη γλώσσα τα ελληνικά!”

Η ομάδα μας ασχολείται αρκετά χρόνια με την εκμάθηση των ελληνικών σε μετανάστες και πρόσφυγες, τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Και πάντα στις πρώτες μας συναντήσεις ακούμε την ίδια φράση… «είναι δύσκολη γλώσσα τα ελληνικά!». Η γλώσσα είναι τρόπος επικοινωνίας, συνεννόησης, επίλυσης θεμάτων και τακτοποίησης καθημερινών συναλλαγών, είναι ο τρόπος να εκφράζουμε σκέψεις, συναισθήματα και απόψεις.

Πως προσεγγίζουμε τη διδασκαλία της γλώσσας όταν δεν υπάρχουν κάποιες κοινές εμπειρίες όπως το αλφάβητο; Πως σχεδιάζουμε τα μαθήματα ελληνικών σε ενήλικες πρόσφυγες και μετανάστες;

Μοιραζόμαστε σκέψεις και εμπειρίες από τη δική μας διαδρομή...

Διαπιστώνουμε πως τελικά υπάρχουν πολύ περισσότερες «γνωστές – κοινές λέξεις», λέξεις που έχουν «διεθνοποιηθεί». Επίσης η επικοινωνία εμπλουτίζεται από τη γλώσσα του σώματος, τις εκφράσεις, τη μουσική, την εικόνα. Υπάρχει ο γραπτός λόγος, η ανάγνωση, τα γραμματικά φαινόμενα και το συντακτικό. Υπάρχει δηλαδή η ανάγκη να κατανοήσουμε και να εξοικειωθούμε με μια γλώσσα που μας φαίνεται ακατανόητη… Γι αυτό και δίνουμε έμφαση στη βιωματική προσέγγιση, στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου, σε παιχνίδια ρόλων με καθημερινούς διαλόγους, χαιρετισμούς, συστάσεις, περιγραφές. Και χτίζουμε βήμα – βήμα τις γνώσεις μας. Εμπλουτίζουμε το λεξιλόγιο, προσθέτουμε μια καινούργια πληροφορία για την γραμματική ή τη συντακτικό. Και μιλάμε.. και μοιραζόμαστε… και γελάμε! Γιατί το πιο σημαντικό είναι να νιώσουμε άνετα, να νιώσουμε όμορφα, να απολαύσουμε τη διαδικασία και να μάθουμε από τα λάθη μας και να πούμε στο τέλος.. ναι τα ελληνικά ήταν μια δύσκολη γλώσσα αλλά σιγά σιγά τα έμαθα και θα τα μάθω ακόμα καλύτερα!
Σήμερα η βιβλιογραφία μας προσφέρει πολλές χρήσιμες γνώσεις, διαφορετικές προσεγγίσεις και μεθοδολογία στη διδασκαλία των ελληνικών ως δεύτερης γλώσσας. Η εμπειρία στο πεδίο εμπλούτισε το θεωρητικό πλαίσιο και μας έδωσε καλές πρακτικές
Ο σχεδιασμός της διδασκαλίας είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μας. Η ηλικία, το επίπεδο γνώσεων στη μητρική γλώσσα, η συχνότητα και η διάρκεια των μαθημάτων, οι συνθήκες και το πλαίσιο στο οποίο υλοποιούνται, οι προσδοκίες και οι ανάγκες των συμμετεχόντων είναι ορισμένες από τις κύριες παραμέτρους που μπορούμε να αναφέρουμε.
Τα σχέδια μαθημάτων περιλαμβάνουν ποικίλη θεματολογία προσπαθώντας παράλληλα να καλύψει την ανάγκη για όσο το δυνατό πιο γρήγορη εκμάθηση φράσεων που βοηθούν στην καθημερινότητα. Ενδεικτικά αναφέρονται:
Ελληνικό αλφαβητικό σύστημα, συστάσεις, χαιρετισμοί, βασικό λεξιλόγιο στην καθημερινή επικοινωνία με τους άλλους, προσωπική αντωνυμία, το ρήμα είμαι και ρήματα του Ενεστώτα ενεργητικής φωνής, τα γένη, ενικός και πληθυντικός αριθμός, ερωτηματικές αντωνυμίες. Επίσης δίνεται έμφαση σε θεματικές ενότητες όπως ο χρόνος, η οικογένεια, η καθημερινότητα, η μετακίνηση, η διατροφή οι αγορές, η υγεία.
Φυσικά η εμπέδωση των παραπάνω εξαρτάται σημαντικά από τη διάρκεια του κύκλου μαθημάτων και το προσωπικό ενδιαφέρον των συμμετεχόντων.

Από τον Οκτώβριο 2021 η ΝΑΟΜΙ-οικουμενικό εργαστήριο για τους πρόσφυγες διοργανώνει μαθήματα ελληνικών για πρόσφυγες και προσφύγισσες, μετανάστες και μετανάστριες που συμμετέχουν στο επαγγελματικό τμήμα εκμάθησης ραπτικής ή εργάζονται στο παραγωγικό εργαστήριο.
Η συνεργασία μας ξεκίνησε πιο σταθερά από το 2020 στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου “Women’ steps Into the Future” - FACES OF MIGRATION-DEAR, όπου η ΝΑΟΜΙ ανέλαβε τα μαθήματα ραπτικής και soft skills για τις γυναίκες πρόσφυγες.
Έχουμε τη χαρά λοιπόν να υποστηρίζουμε αυτά τα μαθήματα με τη βοήθεια εθελοντών παιδαγωγών της «Σχεδίας στην πόλη».
Σε κάθε συνάντηση ανακαλύπτουμε διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης, μοιραζόμαστε εμπειρίες, αναγνωρίζουμε πως ο καθένας μας κατανοεί και μαθαίνει με τον δικό του τρόπο. Και τελικά, αυτό το πολύχρωμο μαθησιακό περιβάλλον είναι που μας βοηθά να έρθουμε πιο κοντά, να αποδεχθούμε, να καταλάβουμε και να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας.

Αργυρώ Σκίτσα
Φιλόλογος

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αθανασίου, Λ. (2001). Γλώσσα- Γλωσσική επικοινωνία και διδασκαλία στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ιωάννινα: Πανεπιστημιακές εκδόσεις (Γ’ έκδοση).

Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Ά. (2003). Η μορφολογική δομή της νέας ελληνικής και η διδακτική της. Γλωσσολογία,15, Πρακτικά ημερίδας: Η νέα Ελληνική ως ξένη γλώσσας (σ. 25-34). Αθήνα

Ανδρεάδου, Ε., Κοκκαλιάρη, Ε., Μοκαϊτη, Φ., (2014) Η ελληνική γλώσσα σε πολύγλωσσα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, Διδακτικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, Σχεδιασμός και υλοποίηση Project για δίγλωσσα παιδιά προσχολικής ηλικίας βασισμένο στο εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο στο Επιστημονικό Συμπόσιο.

Ανδρούσου, Α., Ασκούνη, Ν., Μάγος, Κ., Χρηστίδου-Λιοναράκη, Σ. (2001). Εκπαίδευση: Πολιτισμικές Διαφορές και Κοινωνικές Ανισότητες, Εθνοπολιτισμικές Διαφορές και Εκπαίδευση, Πάτρα: ΕΑΠ (Β’ τόμος).

Ζολώτα, Ι. (2010). Ο ρόλος της γλώσσας της χώρας υποδοχής στη διαδικασία ένταξης των μεταναστών: έρευνα σε μετανάστες στην Πάτρα. Διπλωματική εργασία. Πάτρα: 90 Πανεπιστήμιο Πατρών.

Κογκίδου, Δ., Τρέσσου, Ε. & Τσιάκαλος, Γ. (1997) Κοινωνικός αποκλεισμός και εκπαίδευση. Η περίπτωση γλωσσικών μειονοτήτων στην δυτική Θεσσαλονίκη. Στο Ε. Σκούρτου (Επιμ.), Θέματα διγλωσσίας και εκπαίδευσης. Αθήνα: Νήσος.

Μήτσης, Ν. (2003). Στοιχειώδεις αρχές και μέθοδοι της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας. Εισαγωγή στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας. Αθήνα: Gutenberg.

Μοσχονάς, Σ. (2003). Πριν από τη διδασκαλία της Ελληνικής ως ξένης γλώσσας. Στο Θεοφανοπούλου-Κοντού Δ., Λασκαράτου Χ., Σηφιανού Μ., Γεωργαφέντης Μ., Σπυρόπουλος Β. (Επιμ.), Σύγχρονες τάσεις στην ελληνική γλωσσολογία: Μελέτες αφιερωμένες στην Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton (σελ. 87-107). Αθήνα: Πατάκης.

Μπερερής, Π. (2001). Για μια διαπολιτισμική εκπαίδευση σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Αθήνα: Apiroshora.

Νάσκου – Περάκη, Μ., (1992). Δικαιώματα και υποχρεώσεις στα πλαίσια της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων: Γενική θεώρηση. 91 Κοινωνική Εργασία, 26.

Τσιάκαλος, Γ. (2002). Η υπόσχεση της Παιδαγωγικής. Αθήνα: Παρατηρητής.