«Οι πάνω-κάτω»: εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά 8-12 ετών 

Οι παιδαγωγοί της "Σχεδίας στην πόλη" προετοιμάζουν εκπαιδευτικά προγράμματα για μείζονα κοινωνικά θέματα και ταξιδεύουν σε σχολεία αλλά και σε εκδηλώσεις φορέων, φεστιβάλ κ.α. Τα πρόγραμματα έχουν διαδραστικό και βιωματικό χαρακτήρα. Απευθύνονται κυρίως σε παιδιά 6-12 ετών.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Οι πάνω-κάτω» σχεδιάστηκε με σκοπό τα παιδιά να εξερευνήσουν τις ανθρώπινες σχέσεις, τις έννοιες της αποδοχής, της διαφορετικότητας, της συμπερίληψης και της άρσης στερεοτύπων. 
Εντάσσεται στiς πιλοτικές δράσεις του έργου "Join In and Make A Change"/ Erasmus+/ KA3. 
Παρουσιάστηκε στις 7 Παιδικές Βιβλιοθήκες του Δήμου Θεσσαλονίκης: Άνω Πόλη, Άνω Τούμπα, Κάτω Τούμπα, Δελφών, Καλλιθέα, Ορέστου, Ξηροκρήνη. Σκοπός μας είναι να ταξιδέψει και σε δημοτικά σχολεία του ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος. 

Σύντομη εισαγωγή
Τι συμβαίνει όταν ο ταχυδρόμος μπερδεύει τα γράμματα σε μια πολυκατοικία; Πώς οι ένοικοι θα επιστρέψουν τα γράμματα στους παραλήπτες τους, όταν δεν γνωρίζουν ποιος μένει στον επάνω ή στον κάτω όροφο της πολυκατοικίας;
Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τις ανθρώπινες σχέσεις βασισμένο στη μέθοδο του Εκπαιδευτικού Δράματος.

Στόχοι του προγράμματος:

-    ανάπτυξη της δημιουργικής έκφρασης και της φαντασίας των μαθητών.

-    ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης. 

-    βελτίωση δεξιοτήτων επικοινωνίας, ενσυναίσθησης και λήψης αποφάσεων.    

-    βελτίωση της επικοινωνίας και των σχέσεων στην ομάδα – τάξη.

-    ενίσχυση της συνεργατικής μάθησης και της συμπερίληψης. 

-    εξερεύνηση και εφαρμογή νέων εκπαιδευτικών εργαλείων όπως το εκπαιδευτικό δράμα.

Εκπαιδευτική μεθοδολογία προγράμματος:

Το Εκπαιδευτικό Δράμα είναι μια μορφή θεατρικής τέχνης με καθαρά παιδαγωγικό χαρακτήρα. 

Η μέθοδος του Εκπαιδευτικού Δράματος, στη συγκεκριμένη περίπτωση, αποβλέπει στη μάθηση με την έννοια της κατανόησης του εαυτού μας αλλά και του κόσμου.

Το πρόγραμμα βασίζεται σε ένα υποθετικό σενάριο που εξελίσσεται σε μια «ιδιότυπη» πολυκατοικία. Εκεί οι ένοικοι δεν γνωρίζονται μεταξύ τους αλλά και κανένας δεν γνωρίζει γι' αυτούς.

Τα παιδιά συμβάλλουν στη δημιουργία και πλοκή μιας ιστορίας, υποδύονται ρόλους και αλληλεπιδρούν, βιώνουν ατομική και συλλογική εμπειρία, αντιμετωπίζουν διλήμματα ή προβλήματα, αποφασίζουν, δρουν και αναστοχάζονται τις πράξεις τους.

Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του Εκπαιδευτικού Δράματος, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με ποικίλα ερωτήματα όπως: «τί μας κρατάει πίσω στο να γνωρίσουμε άλλους ανθρώπους;», «ποιοί είναι οι λόγοι που μας εμποδίζουν σε μια νέα γνωριμία;», «με ποιους τρόπους προσεγγίζουμε για πρώτη φορά έναν άνθρωπο, για να τον γνωρίσουμε». 

Με βιωματικές δραστηριότητες για την ενσυναίσθηση και «μπαίνοντας στη θέση του άλλου» τα παιδιά καταφέρνουν να απαντήσουν σ’ αυτά τα ερωτήματα καθώς και να ανακαλύψουν  την αξία των ανθρωπίνων σχέσεων και τους τρόπους που τα βοηθήσουν να υπερπηδήσουν εμπόδια επικοινωνίας.

Πιο συγκεκριμένα η εκπαιδευτική μεθοδολογία περιλαμβάνει:
-    εισαγωγικά παιχνίδια γνωριμίας και εξοικείωσης (σπάσιμο του πάγου – ice breaking games)
-    αφήγηση ιστορίας
-    ο δάσκαλος - εμψυχωτής σε ρόλο
-    χτίσιμο ρόλων σε μικρές ομάδες
-    παιχνίδι ρόλων
-    τεχνική της παγωμένης εικόνας
-    τεχνική του αυτοσχεδιασμού
Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με τη διαδικασία του αναστοχασμού και της αξιολόγησης στον κύκλο.

Προτεινόμενες δραστηριότητες
Παρατίθενται ενδεικτικές δραστηριότητες που μπορούν να εφαρμοστούν στη σχολική τάξη, βασισμένες στο θέμα και τη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Οι πάνω-κάτω» .

Αυτοσχεδιασμός:
(Τα παιδιά σε ρόλο ενοίκων)
Τα παιδιά χωρισμένα σε 4 ομάδες, δημιουργούν έναν μικρό αυτοσχεδιασμό με θέμα τις σχέσεις των ενοίκων της πολυκατοικίας μετά από συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα (π.χ. μετά από δύο μήνες, ένα χρόνο, πέντε χρόνια, δεκαπέντε χρόνια). Ο προτεινόμενος χρόνος για τον αυτοσχεδιασμό είναι 15 λεπτά. Έπειτα τα παιδιά παρουσιάζουν στην τάξη τη «σκηνή» που έχουν προετοιμάσει με την ομάδα τους.
Αφού ολοκληρωθούν οι παρουσιάσεις των τεσσάρων ομάδων, τα παιδιά «βγαίνουν» από τον ρόλο και γίνεται συζήτηση/αναστοχασμός. Ως κατευθυντήριο ερώτημα μπορεί να δοθεί: «πως παρατηρείτε την σχέση των ενοίκων της πολυκατοικίας σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα; Είναι πάντοτε η ίδια;».

Γραφή κειμένων:
Οι μαθητές/τριες καλούνται, «μπαίνοντας σε ρόλο», να γράψουν ένα γράμμα σε κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο περιγράφοντας τον τρόπο που γνώρισαν τους υπόλοιπους ενοίκους της πολυκατοικίας. Η γραφή κειμένων σε ρόλο προωθεί την ανάπτυξη της δεξιότητας του/της μαθητή/τριας στο γράψιμο, διευκολύνοντας την υιοθέτηση κατάλληλης γλωσσικής ποικιλίας και κατάλληλου ύφους για τη συγκεκριμένη περίσταση επικοινωνίας.

Παγωμένη εικόνα:
Οι μαθητές/τριες καλούνται σε ομάδες, χρησιμοποιώντας τα σώματά τους, να δημιουργήσουν  μια εικόνα η οποία παρουσιάζει μια συγκεκριμένη στιγμή, ένα θέμα ή μια ιδέα. Η εικόνα «παγώνει» όταν ο/η εκπαιδευτικός χτυπά ένα παλαμάκι και «ξεπαγώνει» χτυπώντας δύο παλαμάκια.
Για το συγκεκριμένο θέμα προτείνεται οι μαθητές/τριες να δημιουργήσουν μια «παγωμένη εικόνα» που θα απαντά στο ερώτημα «γιατί χρειάζονται οι ανθρώπινες σχέσεις;»

Ομαδική ζωγραφική:
Οι μαθητές/τριες είτε χωρισμένοι σε ομάδες, είτε όλοι μαζί, καλούνται να αποτυπώσουν σε χαρτί του μέτρου ή χαρτόνι την συγκεκριμένη γειτονιά καθώς και την πολυκατοικία και τους ενοίκους της. 
Προτείνονται υλικά ζωγραφικής και χειροτεχνίας όπως μαρκαδόροι, ξυλομπογιές, λαδοπαστέλ, χρωματιστά χαρτιά για κολλάζ, κόλλες, ψαλίδια κλπ. 

Για περισσότερες ιδέες δραστηριοτήτων και για προτεινόμενη βιβλιογραφία μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας. 

Το πρόγραμμα πραγματοποιείται στο πλαίσιο του project  «Join in and make a change», Erasmus+ KA3.